KOMPLETOWANIE SENSU: Umysł zamknięty – przedwczesna demencja czy zakleszczenie w schematach myślenia?

Umysł a zatem nasza umysłowość, a zatem nasza świadomość – to najbardziej kluczowa i najsilniej determinująca nasze życie maszyneria. Póki co konstrukcja tak niezwykła – że rozumieją to chyba najlepiej jedynie neurobiolodzy oraz specjaliści z MIT (Massachusetts Institute of Technology) pracujący nad sztuczną inteligencją. Wytworzenie czegoś co dla naszego umysłu jest niemal naturalne – na poziomie systemów obliczeniowych – wymaga gromadzenia i przetwarzania ogromnej liczby danych, energii zasilającej, centralnego komputera z połączeniami sieciowymi oraz potężnej bazy zgromadzonych danych – a mimo to nadal istnieje problemem wywołania mechanizmu uczenia się i właściwego znajdowania odpowiedzi – czytaj: wnioskowania.

A jednak są też i złe wieści, których na szczęście jesteśmy także świadomi. Posiadamy w jakimś sensie niezależne i niekompatybilne ze sobą moduły umysłowe – inaczej mówiąc struktury w naszym mózgu, które kształtowały się na różnych etapach naszego rozwoju …by nie powiedzieć ewolucji.

Oznacza to, że nasza najbardziej niezwykła formacja umysłowa (przepraszam za niefachowy język) – neocortex – czyli kora mózgowa jest strukturą najmłodszą i bywa, że skazaną na silniejsze działanie innych modułów umysłowych – niemal odcinających nas w skrajnych sytuacjach od racjonalnego myślenia, takich jak hipokamp, ciało migdałowate oraz inne.

A i nawet na poziomie naszej racjonalności – umysłu neocortex- mamy skłonność do popadania w bezrefleksyjne schematy myślowe – ”Systemu 1” o czym pisał Kahneman w „Pułapkach myślenia”.

Mogę wręcz śmiało powiedzieć – że przekleństwem naszej racjonalności – owej najbardziej niezwykłej struktury umysłowej jest to iż jest/ bywa często na usługach naszych popędów stymulowanych innymi silniejszymi modułami naszego postępowania; maszyneria naszej świadomości nie jest czysta i co gorsza warunkowana – być może stąd bierze się w świecie tyle nikczemności powodowanej faktem że ludzka Inteligencja …zostaje zaprzęgnięta do niecnych celów i złych intencjonalnie poczynań.

Jose Antonio Marina – hiszpański filozof stworzył prostą definicje sytuacji dla naszych błędów poznawczych …określając je porażką inteligencji. Otóż: „Inteligencja ponosi porażkę, gdy określony – nieodpowiedni – moduł umysłowy uzyskał w danej chwili nieuzasadnioną przewagę”. Są to więc moduły niespójne, które nakładają na nas nie tylko ograniczenia ale powodują wewnętrzne konflikty.

Na tym jednak nie koniec …bo za tym wnioskiem podąża – następny- odpowiadający na kluczowe dla nas wszystkich ludzi myślących pytanie:

– Dlaczego mądrzy ludzie – dokonują złych wyborów?

A jeśli posiadasz zdolność abstrahowania: zapytasz się siebie o własną kondycję:

– dlaczego jestem tu gdzie jestem? Co powinno zrodzić kolejne pytania … (a co z osobistych powodów jak i zawodowych – intryguje mnie najbardziej).

Odpowiedź jest zaskakującą chociaż niezwykle prostą konstrukcją myślową: „Myśli i poczynania, które same w sobie są inteligentne – mogą okazać się głupie, jeżeli pole ich działania jest głupie – jeżeli mylisz się w doborze celu …błądzisz we wszystkim innym”.

A jeśli dodamy do tego jeden z wniosków MIT, że większość problemów w naszych organizacjach jest źle zdefiniowana …mamy przepis gotowy na porażkę inteligencji – inteligentnych ludzi. Bo skoro źle zdefiniowałeś problem – znaczy, że źle, nazbyt pośpiesznie zdefiniowałeś kryteria decyzyjne – wyciągnąłeś pochopne wnioski i niewłaściwie zdefiniowałeś przyczyny występowania problemu (jego natury). A skoro problem został źle zdefiniowany – cel który obrałeś jako rozwiązanie – jest tak samo błędny.

To zjawisko w naszej codzienności – okazje się być powszechne. Rodzi się więc pytanie dlaczego tego nie dostrzegamy? Gdybym rozwijał tę myśl dalej …nikt nie dotarłby do końca moich rozważań … zatem robię tu ciecie i przechodzę do wniosków.

DEMENCJA … Demencja jako stan umysłu – samoograniczających myśli zamkniętych w schemacie zawężonych ścieżek myślowych.

DEMENCJA … NIE TYLKO STARCZA … społeczne zjawisko? To nie jest naukowa definicja demencji – traktuje ją tutaj raczej metaforycznie a jednak … Widzę to z bliska … jak zamknięty umysł …zredukowany do kilku schematów myślenia – nie potrafi wyjść z zamkniętego kręgu okoliczności – to prawdziwe i głębokie upośledzenie… jak można błądzić w jednym schemacie i nie być zdolnym do zmiany ścieżki myślowej, który wyprowadziłby Cię z zamkniętego kręgu.

Ten zamknięty schemat jest deprymujący pomimo wykorzystania innych zasobów życiowych takich jak aktywność, działanie, siła mięśni, a nawet wola – niezłomność w podejmowaniu próby wyjścia z sytuacji. Mowie tu o faktycznym przykładzie – będąc świadkiem jak starsza osoba – nie potrafi odnaleźć drogi do łazienki a potem wrócić do swojego pokoju …błądząc na jednym utartym szlaku …jest co prawda niewidoma – jednak to dodatkowo uzmysławia mi problem samego zjawiska umysłowości …

Ponieważ zdolność abstrakcyjnego myślenia jaką posiedliśmy jako ludzie pozwala nam zobaczyć to co niewidzialne dla oka … Wyobrazić sobie znaczy…uzmysłowić coś na poziomie abstrakcji, to ujrzeć to, czego nie wiać „gołym okiem” – i tym właśnie jest świadomość.

Wyobraźnia oraz zdolność do kreacji nowej rzeczywistości, która zrodziła się na planie naszego umysłu …naszej umysłowości. To prawdziwy fenomen człowieka – fenomen racjonalizmu połączonego z siłą abstrakcyjnego myślenia.

SCHEMAT … jako dysfunkcja Powtarzający się schemat utrwala nie tylko nawyk, ale ustanawia ścieżkę myślową – schemat myślenia w głowie – w strukturach umysłowych naszych połączeń neuronowych, między- synaptycznych. Ścieżki neuronowe utrwalają przepływ biegnących jednym torem impulsów -przekaźników – tworząc szlak …nazwijmy go myślowym.

Dysfunkcja wywołana demencją to przytłaczający widok – jak można 5 i 10 i więcej razy zrobić to samo na ten sam sposób – nie znajdując wyjścia z sytuacji …i dalej pozostawać w tym samym schemacie – powielając go bez końca …bez możności wyjścia poza zamknięty krąg – wejścia na inny szlak myślowy. To prawdziwie przygnębiający umysł zamknięty, który przechodzi na innych owym obrazem beznadziei . Widzenie anomalii jako stanu niezmiennego – powoduje frustracje w otoczeniu … rodzi skrajne emocje i jest toksyczny …Być może dlatego w naszym ludzkim instynkcie jest silna potrzeba korygowania anomalii lub alienowania jej z najbliższego dla nas środowiska.

UMYSŁ OTWARTY i zdolność do adaptacji = przetrwanie Żeby uruchomić swoje wszelkie dostępne zasoby musi pojawić się zatem nowa mała i wzrastająca myśl, która ma ów potencjał wywołania zmiany – uwolnienia (nas) … oddalenia od zakleszczającego schematu. Dodam tylko, że zdumiewająca w owym starym schemacie jest – wnikliwość badania detali – sprawdzania każdego przedmiotu, badania struktury wnętrza – penetrowania a raczej uwikłania skierowanego do środka zakluczenia …Owo rozdrabnianie, rozpamiętywanie, odwraca uwagę od celu nadrzędnego …znalezienia wyjścia z sytuacji – nowej drogi, która wytyczyłaby inny szlak …nowej nieuwikłanej ścieżki myślowej dla ”odklejenia się” od owego schematu …

UMYSŁ ZAMKNIĘTY… Co bardziej świadomi tego tekstu pewnie już wyczuwają do czego zmierzam … Do problemu naszej zbiorowej społecznej demencji – demencji jako powszechnego zjawiska – nawet jeśli tylko w ujęciu metaforycznym. Bo może nie ogranicza nas sprawność organizacji podstawowych funkcji życiowych – jak znalezienie drogi do toalety, do kuchni …do lodówki …do pracy … do znajomych …do łóżka …na kanapę czy do telewizora albo odnalezienie drogi do odłożonego na chwile smartphona (wybaczcie ironię) … to problem owej demencji może dotyczyć jedynie (innej) skali (!!!)

Jak każdy próbuje uporać się z kilkoma problemami życiowymi, więc analizuje ów schemat „własnej demencji” na własnym przykładzie stawiając pytania na poziomie (meta) – abstrakcji:

1.Co warunkuje moje samoograniczające myśli? 2. Co kształtuje moje schematy myślowe i przywiązanie do nich? 3. Dlaczego tak trudno jest czasem wyzwolić się od przyjętych warunkujących wybory schematów? 4.Dlaczego mogę wiedzieć co byłoby słuszne a mimo to tego nie robię? 5. Jakie wzory kultury – wpajane mi przekonania i doktryny zamykają mnie w zamkniętym kręgu niemożliwości? 6.Jak wbudowane poczucie winy i powinności – zamyka drzwi do innego świata? 7.Jak lęk powodowany sumą doświadczeń – obezwładnia możliwość wytyczenia innego szlaku? 8. Dlaczego mogę stać się ofiarą własnych samoograniczających myśli? 9.Dlaczego posiadam (podobnie jak inne gatunki) mechanizm autodestrukcji ? 10. Co sprawia że ktoś inny – ma jakby mniej owych zamkniętych kręgów samoograniczających myśli? 11.Jak przezwyciężyć stan uczuć …dla podejmowania racjonalnych wyborów …skoro to emocje odpowiadają za proces podejmowania decyzji

Zatrzymam się bo owe pytania stają się coraz bardziej złożone … a jak głoszą fizycy kwantowi teorie – a co za tym idzie – odpowiedzi mają być proste i piękne.

PUŁAPKI MYŚLENIA – PUŁAPKI ŻYCIA … Stawiam owe pytania, bo zajmują mój umysł od dawna (pytania o moją tożsamość: kim jestem na tle tego, kim chciałbym być) – ukazując mi zinternalizowane schematy kulturowych wpajanych – przekazów …wzorców a nawet zachowań ustanowionych przez innych – wywierających presje powinnościami z nieustannym wpędzaniem w poczucie winy lub mentalnej kastracji prowadzącej do uczucia niemożności.

PROBLEM SPOŁECZNY …ZNACZY POWSZECHNY ? Nasza …(to może nie tylko moja..?) … społeczna demencja – jest tym samym schematem – tylko w większej skali, ponieważ dotyczy znacznie szerszej przestrzeni życiowej, w której potrafimy jakoś funkcjonować przestając w ogóle dostrzegać owe zamknięte granice? Są one na tyle odległe że przez to nieuchwytne. Żyjemy niepostrzeżenie w zamkniętym kręgu ograniczeń zamglonych iluzją naszych sugestywnych uzasadnień. Przywołuje mi to na myśl film „Thruman Show”, gdy główny bohater dociera do granic iluzji swojego świata i wtedy staje się naprawdę wolnym.

Umysł zamknięty tkwi zatem w naszych wewnętrznych schematach – naszych przekazach myślowych jakie tworzą subiektywny świat tego w co bardzo wierzymy wręcz usilnie i uporczywie …a co w rezultacie może być czynnikiem naszego zamknięcia – uwięzienia zabudowanego naszymi konstrukcjami myślowymi samoograniczającego wewnętrznie w nas świata.

KRĘCENIE SIĘ WOKÓŁ WŁASNEJ OSI… Nasze przekonania – które określamy obiektywnymi mogłyby okazać się tylko fałszywymi przeświadczeniami …a nasze kręcenie się w miejscu – wokół niedostrzegalnych przestrzeni zamkniętych, zakluczonych siłą naszych uporczywych przekonań …powodują owo zniewolenie.

UMYSŁ ZNIEWOLONY. Umysł zamknięty to umysł zniewolony. Widać to niestety dopiero z zewnątrz … w jakiejś innej perspektywie, co niezwykle trudno zobaczyć od środka. Ale jest I dobra wiadomość dotycząca naszego ludzkiego fenomenu wnioskowania – potrafimy spoglądać w dal poza to co widzialne – dostępne naszym pierwotnym zmysłom i … zrozumieć !!!!

Potrafimy pojmować Wszechświat miliardów słońc i galaktyk oddalony od Ziemi – miliardy lat świetlnych i odnajdywać w nim prawa …oraz prawidłowości – prawidłowości które wprawiają nas samych w zdumienie …to przekraczanie granic poznania. Co prawda fizycy kwantowi obalają mit naszej zdolności zrozumienia i poznania wszystkiego a „Teoria Wszystkiego” Stephena Hawkinga – to fikcja … na szczęście codzienność od nas tego nie wymaga.

SIĘGANIE POZA HORYZONT … Dlaczego więc nie jesteśmy dla samych siebie Astronomami …(nie mylić z głupawą magiczną i uwsteczniającą Astrologią) …którzy próbują w wymiarze własnego świata sięgać poza horyzont …poza horyzont zamkniętego kręgu zdarzeń by wejść w równoległy świat nowych możliwości? Najbardziej wybitny – (nieustannie zdumiewający) umysł Alberta Einsteina – ujął to w prostą maksymę: „Istotne problemy naszego życia – nie mogą być rozwiązywane na tym samym poziomie myślenia na jakim byliśmy – gdy je tworzyliśmy”…

Czyli, że nie możemy myśleć tak samo i oczekiwać innych rezultatów. Problemem jest jednak nie tylko to …bo w istocie zmiana jest uwarunkowana tym, czy mamy w ogóle chęć by pozbyć się owej demencji i coś jeszcze zmieniać wychodząc z owego zamkniętego kręgu?

Dodałbym tu jeszcze dwie inne maksymy:

1 „Ludzie nie toną dlatego, że wpadli do wody ale dlatego, że w niej pozostali”… 2. „Inni są wielcy (więksi od nas) nie dlatego, że są wielcy – tylko dlatego, że my klęczymy”…

Być może więc siła naszych demencyjnych schematów samoograniczenia jest czynnikiem poddania się niszczącej sile ograniczających norm i przekonań – wpojonych i utrwalonych przekazów odcinających nas skutecznie od nowego szlaku na który brakuje nowego wzorca – by wejść?

A nawet nie chcemy !!! …Być może już nawet nie widzimy jak inni ludzie poprzez okoliczności zdarzeń próbują z własnych egoistycznych pobudek – wrzucić nas w ich schemat …by już nie mieć owej determinacji – owej siły by powiedzieć : „już dośyć” wystarczy!

… … …

Ten gatunkowo i między-gatunkowo walczący o byt świat – oswajamy przez ludzi za pomocą kultury – gotowych odpowiedzi oraz utrwalonych wzorów kultury staje się czasem nieprzyjazny dla nas z innego powodu – naszej sfery komfortu zamienionej w akceptowalną klatkę? Zamienia się w oddalony od rzeczywistości – Iluzoryczny świat Matrixa …by już nie sięgać wzrokiem dalej ne chcieć znać prawdy zadowalając się smakiem przyrządzonego steku … by się poddać już nie wykraczać poza horyzont …horyzont zdarzeń umysłu zamkniętego?

JAKIE ZADAŁBYŚ SOBIE OTWIERAJĄCE PYTANIE? Umysł zamknięty – to umysł zniewolony, więc zadaj sobie pytanie …(jakie i ja sobie zadaje): gdzie popełniam błąd …gdzie wpadam w schemat samoograniczających mnie myśli i przekonań …gdzie kończy się mój świat – który ma granice z powodu wewnętrznego zniewolenia – mojej przedwczesnej demencji?

ZMIANA… Tymczasem potrzebna jest jedna mała myśl, w której pomyślisz o czymś na inny sposób …posłuchasz kogoś innego kto widzi to inaczej lub sam spróbujesz ustanowić nowy wniosek … na przekór … inaczej, niezależnie od tego co czujesz … nie słuchając swojego lęku jako niewłaściwego modułu umysłowego – jedna mała myśl, która uchyli drzwi Twoich granic … a potem następna i następna … która rozwinie w Tobie nowy szlak … poza horyzont zdarzeń bieżących zdarzeń.

A potem już tylko wystarczy iść … koncentrując swoją uwagę na innym szlaku! Co dzisiaj Cię ogranicza …. Dlaczego jesteś nieprzejednany …?

„Zwątpienie to zdrajca, który odbiera nam wszystko co najlepsze, gdyż nie mamy odwagi spróbować”. W. Shakespeare … I tej demencji obawiałbym się w każdym wieku … nie tylko w sędziwym

PS. Przychodzi mi jeszcze do głowy inna myśl …która czyni te rozważania zbytecznymi. Bo skoro proces decyzyjny jest emocjonalny …to może – nie ma co mnożyć tyle tych intelektualnych konstrukcji …i wystarczy się porządnie wkurwić …by wreszcie powiedzieć kurwa …dosyć …już dosyć … A wówczas zacznie się zmiana!?

Ciąg dalszy tej… kurwa… rzeczywistości …nie nastąpi!